Aanpak in het buitenland

We hebben eens bekeken hoe men omgaat met armoede in een ander land, namelijk Noorwegen. In Noorwegen is het niet alleen maar armoede dat men aanpakt, het schoolsysteem is er zo ontworpen dat elke leerling zich er thuis voelt en geholpen wordt. Allereerst wordt het Noorse schoolsysteem uitgelegd voor u, daarna bekijken we hoe we zelf aan de slag kunnen met de positieve elementen uit het Noorse schoolsysteem. 

Hoe werkt het onderwijssysteem in Noorwegen?

In Noorwegen zijn de scholen over het algemeen klein, net als de klassen. Kinderen groeien er vanaf de eerste schooldag op met hun vakleerkrachten. Hun eigen vaste docent is ook hun contactleraar. De scholen beschikken ook over klasse-assistenten en speciale leraren voor leerlingen die extra aandacht nodig hebben. Alle leerlingen krijgen hetzelfde lesprogramma aangeboden, het uitgangspunt is dat alle kinderen naar dezelfde school moeten kunnen gaan. Speciaal -en buitengewoon onderwijs bestaat er slechts op kleine schaal. De individuele aandacht voor leerlingen is er groot.

Noorse scholen zijn minder prestatiegericht. Kennis is er belangrijk maar er wordt evenveel of zelfs meer aandacht besteed aan omgang met elkaar. Kinderen leren er binnen en buiten de school dat ze voor elkaar moeten zorgen en elkaar moeten helpen als dat nodig is.

Ook krijgen jonge leerlingen een oudere leerling als voogd aangewezen, bij wie ze terecht kunnen met vragen en problemen.

Pesten en uitsluiten is uit den boze. Op de meeste scholen is er heel veel aandacht voor het voorkomen en tegengaan van vervelend gedrag. Als er iets aan de hand is, wordt er zo snel mogelijk opgetreden en ingegrepen, zo nodig in overleg met de betrokken ouders.

Er wordt een goed contact onderhouden met de ouders, zowel binnen als buiten de school.

Voeding (huishoudlessen) en gezondheid hebben een vaste plek in het onderwijs. De leerlingen krijgen les in onder meer koken en hygiëne. Het doel is de leerlingen voor te bereiden op de tijd dat ze zelfstandig gaan wonen.

Veel Noorse scholen beschikken over een gymzaal en een zwembad waar de leerlingen ook buiten de schooluren gebruik van mogen maken. Ook buiten zijn speelt er een grote rol: zowel als ontspanning als voor het volgen van de lessen. 

Kunnen we daar iets uit leren?

De manier waarop de Noorse scholen functioneren is veel meer gericht op integratie van elk kind. Doordat de scholen minder prestatiegericht zijn en leerlingen vooral leren respectvol met elkaar om te gaan, gaan leerlingen elkaar ook beter leren aanvaarden zoals ze zijn. Door kinderen te leren om elkaar te helpen en voor elkaar te zorgen zullen ze sneller geneigd zijn om kinderen die moeilijkheden hebben of in armoede leven te aanvaarden en te steunen. In België ligt de focus van het onderwijs meer op kennis en presteren, het sociale aspect is niet zo van belang.

Ook wordt in Noorwegen erg de nadruk gelegd op een goed contact met de ouders, zowel binnen als buiten de school. Dit is iets wat we als leraar ook moeten proberen na te streven als we kinderen in armoede willen helpen. Het feit dat de kinderen in Noorwegen vanaf de eerste schooldag opgroeien met hun vakleerkrachten heeft ook voordelen: zo kan de leraar een betere band opbouwen met de leerlingen en met de ouders en ook sneller merken als er iets aan de hand is met het kind. Problemen worden sneller opgemerkt en kunnen sneller verholpen worden.

De lessen voeding en gezondheid kunnen handig zijn voor leerlingen die deze lessen niet van thuis uit meekrijgen. Als er thuis zelden gezond gegeten wordt en hygiëne komt niet op de eerste plaats, leer je als kind wel hoe het anders kan en kan je deze kennis meenemen als je later op eigen benen wil staan.

Ook het feit dat kinderen buiten de schooluren op school terecht kunnen om te sporten zorgt mee voor een betere integratie van kinderen in armoede. Zo kunnen ook zij deelnemen aan (sport)activiteiten.

Het buiten les volgen draagt ook bij tot een betere gezondheid voor kinderen die in een ongezonde leefomgeving wonen.  

Hoe kan ik hier als leraar mee aan de slag?

Natuurlijk heb je als leraar geen invloed op het gehele schoolsysteem in België. Het prestatiegericht onderwijs kan je als individu niet zomaar even veranderen. Maar het onderwijssysteem in Noorwegen zet wel aan tot denken...

Als je als leraar al een beetje het prestatiegerichte even aan de kant kan zetten en ook sociale capaciteiten zoals samenwerken, respect hebben voor elkaar, elkaar helpen als dat nodig is ... aanmoedigt bij je leerlingen, kan je misschien toch al een klein verschil maken.

Een goed contact met de ouders proberen te behouden is ook erg belangrijk en kan erg nuttig zijn in de aanpak om kansarmoede te detecteren en aan te pakken.

In België is het niet zo dat leerlingen opgroeien met dezelfde vakleerkracht. Een band opbouwen zal dus minder gemakkelijk zijn dan wanneer je de leerlingen jarenlang opvolgt. Toch kan je er als leraar proberen voor te zorgen om een vertrouwensband met je leerlingen op te bouwen en een luisterend oor te bieden aan leerlingen die daar nood aan hebben.

Ook buitenactiviteiten kunnen goed zijn om de klassfeer positief te houden. Leerlingen die in kansarmoede leven hebben vaak niet veel buitenschoolse activiteiten, op deze manier kunnen ze zich meer betrokken voelen in de groep. Wie weet kan je als leraar eens een voetbal-, basketbal - of honkbalwedstrijdje organiseren tijdens de middagpauze? Of laat de leerlingen zelf kiezen welke activiteit ze graag willen doen. Een goede klassfeer en teamspirit zorgen ervoor dat leerlingen zich goed voelen, elkaar beter leren kennen en elkaar hopelijk ook meer zullen leren respecteren zoals ze zijn.

Af en toe buiten les geven kan ook een rustgevend moment zijn voor leerlingen die door een moeilijke thuissituatie al vaak stress ervaren, bovendien is het goed voor de gezondheid, zeker voor leerlingen die in vochtige en ongezonde woningen leven kan die frisse buitenlucht zeker geen kwaad.  

Als leerlingen leren om anderen te helpen als dat nodig is en er een goed klasklimaat heerst waarin respect hebben voor anderen even belangrijk is als goede punten behalen, zullen alle leerlingen, ook leerlingen die in kansarmoede leven, zich beter thuis voelen in de klas.